二、可逆线性变量替换和矩阵的合同关系
定义6.2
对二次型 \(f(x_{1},x_{2},\dots ,x_{n})\) 引进新变量 \(y_{1},y_{2},\dots ,y_{n}\),并且把 \(x_{1},x_{2},\dots ,x_{n}\) 表示为它们的齐一次线性函数
\[\left\{ \begin{array}{l} x_{1} = c_{11}y_{1} + c_{12}y_{2} + \dots + c_{1n}y_{n}, \\ x_{2} = c_{21}y_{1} + c_{22}y_{2} + \dots + c_{2n}y_{n}, \\ \dots \dots \dots \dots \\ x_{n} = c_{n1}y_{1} + c_{n2}y_{2} + \dots + c_{nn}y_{n}, \end{array} \right.\]代入 \(f(x_{1},x_{2},\dots ,x_{n})\) 得到 \(y_{1},y_{2},\dots ,y_{n}\) 的二次型 \(g(y_{1},y_{2},\dots ,y_{n})\)。把上述过程称为对二次型 \(f(x_{1},x_{2},\dots ,x_{n})\) 作了线性变量替换,如果其中的系数矩阵
\[\boldsymbol{C} = \left[ \begin{array}{llll} c_{11} & c_{12} & \dots & c_{1n} \\ c_{21} & c_{22} & \dots & c_{2n} \\ \dots & \dots & & \dots \\ c_{n1} & c_{n2} & \dots & c_{nn} \end{array} \right]\]是可逆矩阵,则称为可逆线性变量替换。下面讲的都是可逆线性变量替换。变换式可用矩阵乘积写出:
\[X = CY.\]设 \(f(x_{1},x_{2},\dots ,x_{n})\) 的矩阵为 \(\pmb{A}\),则
\[g(y_{1}, y_{2}, \dots , y_{n}) = f(x_{1}, x_{2}, \dots , x_{n}) = X^{\mathrm{T}}AX = Y^{\mathrm{T}}C^{\mathrm{T}}ACY.\]于是 \(g(y_{1},y_{2},\dots ,y_{n})\) 的矩阵为 \(\pmb{C}^{\mathrm{T}}\pmb{A}\pmb{C}\)。
定义6.3
两个 \(n\) 阶实对称矩阵 \(\mathbf{A}\) 和 \(\pmb{B}\),如果存在可逆实矩阵 \(\pmb{C}\),使得 \(\pmb{B} = \pmb{C}^{\mathrm{T}}\pmb{A}\pmb{C}\),则称 \(\mathbf{A}\) 和 \(\pmb{B}\) 合同。
定理6.1
两个二次型可以用可逆线性变量替换互相转化的充分必要条件为它们是矩阵合同。
练习题
例题1
设二次型 ( f(x_1, x_2, x_3) = x_1^2 + 2x_2^2 + 3x_3^2 + 2x_1x_2 + 4x_1x_3 \(,其矩阵为 \( \mathbf{A} \)。进行可逆线性变量替换 ( X = CY $,其中
\[C = \begin{bmatrix} 1 & 0 & 1 \\ 0 & 1 & 0 \\ 0 & 0 & 1 \end{bmatrix}.\]求新二次型 ( g(y_1, y_2, y_3) \(的矩阵,并验证该矩阵与 \( \mathbf{A}\) 合同。
题目解答
首先,写出原二次型的矩阵:
新二次型的矩阵为 ( \mathbf{B} = C^T \mathbf{A} C $。计算:
\[C^T \mathbf{A} = \begin{bmatrix} 1 & 0 & 0 \\ 0 & 1 & 0 \\ 1 & 0 & 1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & 1 & 2 \\ 1 & 2 & 0 \\ 2 & 0 & 3 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 1 & 1 & 2 \\ 1 & 2 & 0 \\ 3 & 1 & 5 \end{bmatrix},\] \[\mathbf{B} = \begin{bmatrix} 1 & 1 & 2 \\ 1 & 2 & 0 \\ 3 & 1 & 5 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & 0 & 1 \\ 0 & 1 & 0 \\ 0 & 0 & 1 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 1 & 1 & 3 \\ 1 & 2 & 1 \\ 3 & 1 & 8 \end{bmatrix}.\]由于 ( \mathbf{B} = C^T \mathbf{A} C \(且 \( C\) 可逆(( \det(C) = 1 \neq 0 \(),根据定义6.3,矩阵 \( \mathbf{A} \) 和 ( \mathbf{B} $ 合同。
例题2
给定二次型 ( f(x_1, x_2) = 2x_1^2 + 3x_2^2 + 4x_1x_2 \(。
(1) 写出其矩阵 \( \mathbf{A} \)。
(2) 进行可逆线性变量替换 ( x_1 = y_1 + y_2, x_2 = y_1 - y_2 \(,求新二次型 \( g(y_1, y_2) \) 的矩阵 ( \mathbf{B} \(。
(3) 验证 \( \mathbf{A} \) 和 ( \mathbf{B} $ 合同。
题目解答
(1) 原二次型矩阵为:
(2) 变量替换矩阵为
\[C = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 1 & -1 \end{bmatrix}, \quad \det(C) = -2 \neq 0,\]所以是可逆线性替换。新矩阵为
\[\mathbf{B} = C^T \mathbf{A} C = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 1 & -1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 2 & 2 \\ 2 & 3 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 1 & -1 \end{bmatrix}.\]先计算中间乘积:
\[\mathbf{A} C = \begin{bmatrix} 2 & 2 \\ 2 & 3 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 1 & -1 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 4 & 0 \\ 5 & -1 \end{bmatrix},\]再乘 ( C^T $:
\[\mathbf{B} = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 1 & -1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 4 & 0 \\ 5 & -1 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 9 & -1 \\ -1 & 1 \end{bmatrix}.\](3) 由于 ( \mathbf{B} = C^T \mathbf{A} C \(且 \( C\) 可逆,根据定义6.3,( \mathbf{A} \(和 \( \mathbf{B}\) 合同。
例题3
设 ( \mathbf{A} = \begin{bmatrix} 1 & 2 \ 2 & 1 \end{bmatrix} \(,\( \mathbf{B} = \begin{bmatrix} 5 & 0 \\ 0 & -3 \end{bmatrix} \)。
判断 ( \mathbf{A} \(和 \( \mathbf{B}\) 是否合同。如果是,求一个可逆矩阵 ( C \(使得 \( \mathbf{B} = C^T \mathbf{A} C\)。
题目解答
计算 ( \mathbf{A} $ 的特征值:
所以 ( \mathbf{A} \(可通过正交变换合同于 \( \operatorname{diag}(3, -1)\),而 ( \mathbf{B} = \operatorname{diag}(5, -3) \(。 合同要求惯性指数相同,但 \( \mathbf{A} \) 的惯性指数为 (1,1)(一正一负),( \mathbf{B} \(的惯性指数也是 (1,1),因此它们合同。 设 \( C = \begin{bmatrix} a & b \\ c & d \end{bmatrix}\),则 ( C^T \mathbf{A} C = \mathbf{B} $ 给出方程:
\[\begin{cases} a^2 + 4ac + c^2 = 5, \\ b^2 + 4bd + d^2 = -3, \\ ab + 2(ad+bc) + cd = 0. \end{cases}\]取简单解:令 ( C = \begin{bmatrix} 1 & 1 \ 1 & -1 \end{bmatrix} $,则
\[C^T \mathbf{A} C = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 1 & -1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & 2 \\ 2 & 1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 1 & -1 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 6 & 0 \\ 0 & -2 \end{bmatrix} \neq \mathbf{B}.\]调整:令 ( C = \begin{bmatrix} \sqrt{5/3} & 0 \ 0 & \sqrt{3} \end{bmatrix} $,则
\[C^T \mathbf{A} C = \begin{bmatrix} 5/3 & 0 \\ 0 & 3 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & 2 \\ 2 & 1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} \sqrt{5/3} & 0 \\ 0 & \sqrt{3} \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 5/3 & 2\sqrt{5} \\ 2\sqrt{5} & 3 \end{bmatrix} \neq \mathbf{B}.\]实际上,直接解较复杂,但由惯性定理知存在这样的 ( C \(。例如,通过配方法: \( f(x,y) = x^2 + 4xy + y^2 = (x+2y)^2 - 3y^2 \),令 ( y_1 = x+2y, y_2 = y $,则
\[C = \begin{bmatrix} 1 & -2 \\ 0 & 1 \end{bmatrix}, \quad C^T \mathbf{A} C = \begin{bmatrix} 1 & 0 \\ -2 & 1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & 2 \\ 2 & 1 \end{bmatrix} \begin{bmatrix} 1 & -2 \\ 0 & 1 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 1 & 0 \\ 0 & -3 \end{bmatrix}.\]再缩放:令 ( D = \operatorname{diag}(\sqrt{5}, 1) \(,则 \( (CD)^T \mathbf{A} (CD) = \operatorname{diag}(5, -3) = \mathbf{B} \)。
所以 ( C = \begin{bmatrix} \sqrt{5} & -2\sqrt{5} \ 0 & 1 \end{bmatrix} $ 满足要求。