一、极限的概念与性质
(一)极限的定义
定义1.1(数列的极限)
\(\lim_{n\to \infty}x_n = A\Leftrightarrow \forall \varepsilon >0,\exists\) 正整数 \(N\),使得当 \(n > N\) 时就有 \(|x_{n} - A| < \varepsilon\)
若数列 \(\{x_{n}\}\) 存在极限(有限数),又称数列 \(\{x_{n}\}\) 收敛,否则称数列 \(\{x_{n}\}\) 发散。
定义1.2(函数的极限)
\(\lim_{x\to \infty}f(x) = A\Leftrightarrow \forall \varepsilon >0,\exists\) 正数 \(X\),使得当 \(|x| > X\) 时就有
\[\left| f (x) - A \right| < \varepsilon .\]类似可定义单侧极限 \(\lim_{x\to +\infty}f(x) = A\) 与 \(\lim_{x\to -\infty}f(x) = A\)
注:在函数极限情形下 \(x \to \infty\) 与数列极限中 \(n \to \infty\) 的意义不同,前者是指 \(x \to \pm \infty\),而后者是指 \(n \to +\infty\)。
定义1.3(函数的极限)
\(\lim_{x\to x_0}f(x) = A\Leftrightarrow \forall \varepsilon >0,\exists\) 正数 \(\delta\),使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时有 \(|f(x) - A| < \varepsilon\)
类似可定义 \(f(x)\) 当 \(x \to x_0\) 时左极限 \(f(x_0 - 0)\) 与右极限 \(f(x_0 + 0)\):
\[f (x _ {0} - 0) = \lim _ {x \rightarrow x _ {0} - 0} f (x) = A, f (x _ {0} + 0) = \lim _ {x \rightarrow x _ {0} + 0} f (x) = A.\](二)极限的基本性质
1. 数列极限的基本性质
定理1.1(极限的不等式性质)
设 \(\lim_{n\to \infty}x_n = a,\quad \lim_{n\to \infty}y_n = b\)
(1) 若 \(a > b\),则 \(\exists N\),当 \(n > N\) 时有 \(x_{n} > y_{n}\)
(2) 若 \(n > N\) 时 \(x_{n} \geqslant y_{n}\),则 \(a \geqslant b\)
定理1.2(收敛数列的有界性)
设数列 \(\{x_{n}\}\) 收敛,则数列 \(\{x_{n}\}\) 有界(即 \(\exists\) 常数 \(M > 0, |x_{n}| \leqslant M, n = 1, 2, \dots\))
2. 函数极限的基本性质
定理1.3(极限的不等式性质)
设 \(\lim_{x\to x_0}f(x) = A\),\(\lim_{x\to x_0}g(x) = B\)
(1) 若 \(A > B\),则 \(\exists \delta > 0\) 使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时有 \(f(x) > g(x)\)
(2) 若 \(\exists \delta > 0\),使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时有 \(f(x) \geq g(x)\),则 \(A \geq B\)
注:若(2)中的条件"\(f(x) \geq g(x)\)"改为"\(f(x) > g(x)\)",其他条件保持不变,则结论仍是"\(A \geqslant B\)"
推论(极限的保号性)
设 \(\lim_{x\to x_0}f(x) = A\)
(1)若 \(A > 0\),则 \(\exists \delta > 0\) 使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时有 \(f(x) > 0\)
(2)若 \(\exists \delta > 0\),使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时有 \(f(x) \geqslant 0\),则 \(A \geqslant 0\)
定理1.4(存在极限的函数局部有界性)
设存在极限 \(\lim_{x\to x_0}f(x) = A\),则 \(f(x)\) 在 \(x_0\) 的某空心邻域 \(U_{0}(x_{0},\delta) = \{x|0 < |x - x_{0}| < \delta \}\) 内有界,即 \(\exists \delta >0\) 与 \(M > 0\),使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时有 \(|f(x)|\leqslant M\)
注:其他极限过程如 \(x \to x_0 + 0, x \to x_0 - 0, x \to +\infty, x \to -\infty\) 等也有类似的结论
(三)两个重要极限
\[\lim _ {x \to 0} {\frac {\sin x}{x}} = 1, \qquad \lim _ {x \to \infty} \left(1 + {\frac {1}{x}}\right) ^ {x} = e \quad \text{或} \quad \lim _ {x \to 0} (1 + x) ^ {\frac {1}{x}} = e, \quad \lim _ {x \to 0} {\frac {\ln (1 + x)}{x}} = 1 \tag {1.1}\]例1.1
判断下列结论是否正确,并证明你的判断
(I)若 \(x_{n} < y_{n}(n > N)\),且存在极限 \(\lim_{n\to \infty}x_n = A\),\(\lim_{n\to \infty}y_n = B\),则 \(A < B\)
(Ⅱ)设 \(f(x)\) 在 \((a,b)\) 有定义,又 \(\exists c\in (a,b)\) 使得极限 \(\lim_{x\to c}f(x) = A\),则 \(f(x)\) 在 \((a,b)\) 有界
(Ⅲ)若 \(\lim_{x\to a}f(x) = \infty\),则 \(\exists \delta >0\) 使得当 \(0 < |x - a| < \delta\) 时 \(\frac{1}{f(x)}\) 有界
解
(I)不正确。在题设下只能保证 \(A\leqslant B\),不能保证 \(A < B\)。例如,\(x_{n} = \frac{1}{n},y_{n} = \frac{2}{n}\) 则 \(x_{n} < y_{n}\) 而 \(\lim_{n\to \infty}x_n = \lim_{n\to \infty}y_n = 0\)
评注:若 \(\lim_{n\to \infty}x_n\) 与 \(\lim_{n\to \infty}y_n\) 都存在,则对不等式 \(x_{n} < y_{n}(n > N)\) 两边当 \(n\to \infty\) 时取极限,除保持不等号外还应加上等号,即 \(\lim_{n\to \infty}x_n\leqslant \lim_{n\to \infty}y_n\)
(Ⅱ)不正确。这时只能保证:点 \(c\) 的一个空心邻域 \(U_{0}(c,\delta) = \{x|0 < |x - c| < \delta\}\) 使 \(f(x)\) 在 \(U_{0}(c,\delta)\) 中有界,一般不能保证 \(f(x)\) 在 \((a,b)\) 有界。例如:\(f(x) = \frac{1}{x},\quad (a,b) = (0,1)\),取定 \(c\in (0,1)\),则 \(\lim_{x \to c} f(x) = \frac{1}{c}\),但 \(f(x) = \frac{1}{x}\) 在 \((0,1)\) 无界
(Ⅲ)正确。因为 \(\lim_{x \to a} f(x) = \infty \Rightarrow \lim_{x \to a} \frac{1}{f(x)} = 0\),由存在极限的函数的局部有界性 \(\Rightarrow \exists \delta > 0\) 使得当 \(0 < |x - a| < \delta\) 时 \(\frac{1}{f(x)}\) 有界
练习题
例题1
题目内容
设数列 \(\{x_n\}\) 和 \(\{y_n\}\) 满足 \(x_n \leq y_n\) 对所有 \(n > N\) 成立,且 \(\lim_{n \to \infty} x_n = A\) 和 \(\lim_{n \to \infty} y_n = B\) 均存在。证明:\(A \leq B\)。
题目解答
根据极限的不等式性质(定理1.1(2)),若当 \(n > N\) 时 \(x_n \leq y_n\),则取极限后满足 \(A \leq B\)。
证明过程:
由极限定义,对任意 \(\varepsilon > 0\),存在 \(N_1\) 和 \(N_2\) 使得当 \(n > \max(N, N_1, N_2)\) 时,有 \(|x_n - A| < \varepsilon\) 和 \(|y_n - B| < \varepsilon\)。
假设 \(A > B\),取 \(\varepsilon = (A - B)/2 > 0\),则当 \(n\) 足够大时,\(x_n > A - \varepsilon = (A + B)/2\) 且 \(y_n < B + \varepsilon = (A + B)/2\),这与 \(x_n \leq y_n\) 矛盾。因此 \(A \leq B\)。
例题2
题目内容
判断以下命题是否正确,并说明理由:
若函数 \(f(x)\) 在点 \(x_0\) 处存在极限 \(\lim_{x \to x_0} f(x) = A\),则 \(f(x)\) 在 \(x_0\) 的某个邻域内有界。
题目解答
正确。根据函数极限的局部有界性(定理1.4),若 \(\lim_{x \to x_0} f(x) = A\),则存在 \(\delta > 0\) 和 \(M > 0\),使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时,有 \(|f(x)| \leq M\)。这表示 \(f(x)\) 在空心邻域 \(U_0(x_0, \delta)\) 内有界。
例题3
题目内容
计算极限:\(\lim_{x \to 0} \frac{\sin(3x)}{x}\)。
题目解答
利用重要极限 \(\lim_{x \to 0} \frac{\sin x}{x} = 1\):
其中令 \(u = 3x\),当 \(x \to 0\) 时 \(u \to 0\)。
例题4
题目内容
设 \(\lim_{x \to x_0} f(x) = A > 0\),证明存在 \(\delta > 0\),使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时,\(f(x) > 0\)。
题目解答
根据极限的保号性(推论(1)),若 \(\lim_{x \to x_0} f(x) = A > 0\),则存在 \(\delta > 0\),使得当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时,\(f(x) > 0\)。
证明过程:取 \(\varepsilon = A/2 > 0\),由极限定义,存在 \(\delta > 0\),当 \(0 < |x - x_0| < \delta\) 时,\(|f(x) - A| < A/2\),即 \(f(x) > A - A/2 = A/2 > 0\)。
例题5
题目内容
判断以下命题是否正确,并给出反例:
若函数 \(f(x)\) 在区间 \((a, b)\) 内某点 \(c\) 处存在极限,则 \(f(x)\) 在 \((a, b)\) 内有界。
题目解答
不正确。反例:设 \(f(x) = 1/x\),区间 \((a, b) = (0, 1)\),取 \(c = 0.5 \in (0, 1)\)。则 \(\lim_{x \to c} f(x) = 2\),但 \(f(x)\) 在 \((0, 1)\) 内无界(当 \(x \to 0^+\) 时,\(f(x) \to +\infty\))。
根据定理1.4,极限存在仅保证局部有界性,而非全局有界性。
例题6
题目内容
计算极限:\(\lim_{x \to \infty} \left(1 + \frac{2}{x}\right)^x\)。
题目解答
利用重要极限 \(\lim_{x \to \infty} \left(1 + \frac{1}{x}\right)^x = e\):
其中令 \(u = x/2\),当 \(x \to \infty\) 时 \(u \to \infty\)。