Skip to Content
👋 欢迎来到考研学堂! 了解详情
线性代数第二章 矩阵2. 矩阵乘法的定义和规律

一、矩阵乘法的定义和规律

(1) 乘法定义三要素

条件:矩阵 \(\pmb{A}\) 的列数和 \(\pmb{B}\) 的行数相等时,\(\pmb{A}\)\(\pmb{B}\) 才可以相乘。

类型\(AB\) 的行数和 \(A\) 相等,列数和 \(\pmb{B}\) 相等。

元素\(AB\)\((i,j)\) 位元素等于 \(A\) 的第 \(i\) 个行向量和 \(B\) 的第 \(j\) 个列向量(这两个向量维数相同)对应分量乘积之和。

用矩阵乘法表示线性方程组:增广矩阵为 \((A|\beta)\)\(n\) 元线性方程组可写为 \(AX = \beta\),这里 \(X = (x_{1},x_{2},\dots ,x_{n})^{\mathrm{T}}\)

\(n\) 维向量 \(\pmb{\eta}\)\(AX = \beta\) 的解即 \(A\pmb {\eta} = \pmb{\beta}\)

(2) 矩阵乘法适合以下法则

加乘分配律\(A(B + C) = AB + AC, (A + B)C = AC + BC\)
数乘性质\((cA)B = c(AB) = A(cB)\)
结合律\((AB)C = A(BC)\)
转置律\((\mathbf{AB})^{\mathrm{T}} = \mathbf{B}^{\mathrm{T}}\mathbf{A}^{\mathrm{T}}\)
单位律\(AE = A, EA = A\)
\(n\) 阶矩阵乘积的行列式性质:对两个 \(n\) 阶矩阵 \(\mathbf{A}\)\(\mathbf{B}\),有 \(|\mathbf{AB}| = |\mathbf{A}||\mathbf{B}|\)

:③和④容易推广到多个矩阵的情形。

但是矩阵的乘法在规则上与数的乘法有差别,除了它有条件外,还要注意两个不同处:

矩阵乘法无交换律

即使 \(A\)\(B\) 都是 \(n\) 阶矩阵,从而 \(AB, BA\) 都有意义,并且都是 \(n\) 阶矩阵,它们也可能不相等。如果 \(AB = BA\),则说 \(A\)\(B\) 乘法可交换。

矩阵乘法无消去律,即一般地:

  • \(AB = 0\) 推不出 \(A = 0\)\(B = 0\)
  • \(AB = AC\)\(A \neq 0\) 推不出 \(B = C\)(无左消去律)
  • \(BA = CA\)\(A \neq 0\) 推不出 \(B = C\)(无右消去律)

:把数的乘法的性质简单地搬用到矩阵乘法中来,这是常见错误,见下例。

【例2.1】 两个4阶矩阵满足 \(A^2 = B^2\),则

(A) \(A = B\)
(B) \(A = -B\)
(C) \(A = B\)\(A = -B\)
(D) \(|\mathbf{A}| = |\mathbf{B}|\)\(|\mathbf{A}| = -|\mathbf{B}|\)

【解】 应该选(D)。

【分析】\(A^2 = B^2\) 两边取行列式,得:

\[\left|A\right|^2 = \left|B\right|^2 \Leftrightarrow \left|A\right|^2 -\left|B\right|^2 = 0 \Leftrightarrow (\left|A\right| - \left|B\right|)(\left|A\right| + \left|B\right|) = 0 \Leftrightarrow \left|A\right| - \left|B\right| = 0 \text{ 或 } |\textbf{A}| + |\textbf{B}| = 0\]

\(|\textbf{A}| = |\textbf{B}|\)\(|\textbf{A}| = -|\textbf{B}|\)

(有考生选了(C),他的推导如下:

\(A^2 = B^2 \Leftrightarrow A^2 - B^2 = 0 \Leftrightarrow (A - B)(A + B) = 0 \Leftrightarrow A - B = 0\)\(A + B = 0\)\(A = B\)\(A = -B\)

他的问题出在哪儿?)

二、\(n\) 阶矩阵的方幂和多项式

(1) 方幂

\(k\) 是正整数,\(n\) 阶矩阵 \(A\)\(k\) 次方幂 \(A^k\)\(k\)\(A\) 的连乘积。规定 \(A^0 = E\)。显然 \(A\) 的任何两个方幂都是可交换的,并且方幂运算符合指数法则:

\(A^k A^h = A^{k + h}\)
\((A^k)^h = A^{kh}\)

但是一般地 \((AB)^{k} \neq A^{k}B^{k}\)

(2) 多项式和乘法公式

\(f(x) = a_{m}x^{m} + a_{m - 1}x^{m - 1} + \dots +a_{1}x + a_{0}\),对 \(n\) 阶矩阵 \(\mathbf{A}\) 规定:

\[f(A) = a_{m}A^{m} + a_{m-1}A^{m-1} + \dots + a_{1}A + a_{0}E\]

称为 \(A\) 的一个多项式。请特别注意在常数项上加单位矩阵 \(\pmb{E}\)

由于交换性的障碍,中学代数教材中的数的因式分解和乘法公式对于 \(n\) 阶矩阵不再成立。如等式:

\[(A \pm B)^{2} = A^{2} \pm 2AB + B^{2}\]

\[A^{2} - B^{2} = (A + B)(A - B)\]

成立的充分必要条件是 \(AB = BA\)

一般地,如果公式中所出现的 \(n\) 阶矩阵互相都是乘法可交换的,则乘法公式成立。例如二项展开式:

\[(A + B)^{m} = \sum_{i=1}^{m} C_{m}^{i} A^{m-i} B^{i}\]

\(A\)\(B\) 乘法可交换的条件下成立(不是充分必要条件)。

一个 \(n\) 阶矩阵 \(\mathbf{A}\) 的多项式总可以因式分解。如:

\[E - A^{3} = (E - A)(E + A + A^{2})\]

同一个 \(n\) 阶矩阵 \(\mathbf{A}\) 的两个多项式总是乘法可交换的:

\[f(A)g(A) = g(A)f(A)\]

练习题

例题1

题目内容
设矩阵

\[A = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 0 & 1 \end{pmatrix}, \quad B = \begin{pmatrix} 3 & 1 \\ -1 & 2 \end{pmatrix}\]

计算 ( AB \(和 \( BA\),并验证矩阵乘法无交换律。

题目解答

\[AB = \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 0 & 1 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 3 & 1 \\ -1 & 2 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 1\cdot3 + 2\cdot(-1) & 1\cdot1 + 2\cdot2 \\ 0\cdot3 + 1\cdot(-1) & 0\cdot1 + 1\cdot2 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 1 & 5 \\ -1 & 2 \end{pmatrix}\] \[BA = \begin{pmatrix} 3 & 1 \\ -1 & 2 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 1 & 2 \\ 0 & 1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 3\cdot1 + 1\cdot0 & 3\cdot2 + 1\cdot1 \\ -1\cdot1 + 2\cdot0 & -1\cdot2 + 2\cdot1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 3 & 7 \\ -1 & 0 \end{pmatrix}\]

由于 ( AB \neq BA $,验证了矩阵乘法无交换律。


例题2

题目内容
已知矩阵

\[A = \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 2 & 0 \end{pmatrix}, \quad B = \begin{pmatrix} 0 & 0 \\ 1 & 1 \end{pmatrix}, \quad C = \begin{pmatrix} 0 & 0 \\ 1 & 2 \end{pmatrix}\]

验证 ( AB = AC \(且 \( A \neq 0\),但 ( B \neq C $,说明矩阵乘法无左消去律。

题目解答

\[AB = \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 2 & 0 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 0 & 0 \\ 1 & 1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 0 & 0 \\ 0 & 0 \end{pmatrix}\] \[AC = \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 2 & 0 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 0 & 0 \\ 1 & 2 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 0 & 0 \\ 0 & 0 \end{pmatrix}\]

因此 ( AB = AC = 0 \(,且 \( A \neq 0 \),但 ( B \neq C $,说明矩阵乘法无左消去律。


例题3

题目内容
设 ( A \(和 \( B\) 为 ( n \(阶矩阵,且 \( A^2 = B^2\)。证明:( |A| = |B| \(或 \( |A| = -|B|\)

题目解答
对 ( A^2 = B^2 $ 两边取行列式:

\[|A^2| = |B^2| \Rightarrow |A|^2 = |B|^2 \Rightarrow |A|^2 - |B|^2 = 0 \Rightarrow (|A| - |B|)(|A| + |B|) = 0\]

因此 ( |A| - |B| = 0 \(或 \( |A| + |B| = 0\),即 ( |A| = |B| \(或 \( |A| = -|B|\)


例题4

题目内容
设 ( A = \begin{pmatrix} 2 & 1 \ 0 & 2 \end{pmatrix} \(,计算 \( A^3 \) 和 ( f(A) = 2A^2 - 3A + E \(,其中 \( E \) 为单位矩阵。

题目解答
先计算 ( A^2 $:

\[A^2 = \begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 0 & 2 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 0 & 2 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 4 & 4 \\ 0 & 4 \end{pmatrix}\]

再计算 ( A^3 = A^2 \cdot A $:

\[A^3 = \begin{pmatrix} 4 & 4 \\ 0 & 4 \end{pmatrix} \begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 0 & 2 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 8 & 12 \\ 0 & 8 \end{pmatrix}\]

计算 ( f(A) $:

\[f(A) = 2A^2 - 3A + E = 2\begin{pmatrix} 4 & 4 \\ 0 & 4 \end{pmatrix} - 3\begin{pmatrix} 2 & 1 \\ 0 & 2 \end{pmatrix} + \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 8 & 8 \\ 0 & 8 \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} 6 & 3 \\ 0 & 6 \end{pmatrix} + \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 3 & 5 \\ 0 & 3 \end{pmatrix}\]

例题5

题目内容
设 ( A \(和 \( B\) 为 ( n \(阶矩阵,且 \( AB = BA\)。证明:

\[(A + B)^2 = A^2 + 2AB + B^2\]

题目解答
展开左边:

\[(A + B)^2 = (A + B)(A + B) = A^2 + AB + BA + B^2\]

由于 ( AB = BA \(,有 \( AB + BA = 2AB \),代入得:

\[(A + B)^2 = A^2 + 2AB + B^2\]

因此公式在 ( AB = BA $ 时成立。

Last updated on